Beleef magisch zeevonk in Nederland, België of een exotisch oord

5,3K

Zeevonk, een prachtig natuurverschijnsel dat je echt een keer wilt meemaken! En je hoeft er niet eens voor naar het buitenland. Ideaal dus om jouw staycation die extra sparkle te geven. De eerste waarnemingen voor dit jaar zijn alweer gemeld. Toen ik zeevonk voor het eerst meemaakte, nu alweer ruim 10 jaar gelden, wist ik niet eens dat het felblauwe verschijnsel zo heet. Een magisch moment dat ik nooit zal vergeten. En een fantastische ervaring die ik iedereen van harte gun! Kadootje van de natuur.

Ken je die zwemscène met Leonardo DiCaprio in The Beach? Dat felblauwe licht in zee is zeevonk!

Wat is zeevonk

Zeevonk is een minuscuul, eencellig organisme dat – de naam zegt het al – in zeewater voorkomt. Bij beweging en zuurstof lichten deze organismen op. Dat effect noemen we bioluminescentie. Lumineus betekent helder, lichtend. Bio omdat het een natuurlijk effect is.

Onder bepaalde omstandigheden kun je aan het strand een door zeevonk veroorzaakt oplichtend effect te zien krijgen. Meestal is dit felblauw van kleur, maar soms ook paars, rood, oranje of groen. Magie van Moeder Natuur! De kleur hangt af van de klimatologische omstandigheden en tijdstip.

In het Nederlands wordt zeevonk ook wel een zweephaardiertje genoemd. Al heeft zeevonk eigenlijk meer weg van een plantje; het is een soort wier c.q. alg maar niet groen. De Latijnse naam, Noctiluca scintillans, betekent ‘flitsend nachtlichtje’.

Onder de microscoop ziet zeevonk eruit als wat het feitelijk is: als een cel, een soort leeg doorzichtig ballonnetje, vaak met staartje of donker vlekje, hooguit 1mm groot. Zeevonk eet o.a. plankton, viseitjes en allerlei soorten bacteriën.

Waar vind je zeevonk

Dit surrealistische schouwspel vind je aan de kust. Zeevonk komt op meerdere plekken ter wereld voor, ook in Nederland en België. Bij ons is het kustwater relatief koel maar het ondiepe water warmt ’s zomers lekker op. Zeevonk komt ook voor in subtropische gebieden. Maar je hoeft er dus geen exotische trip voor te maken om zeevonk te kunnen beleven.

Plekken waar in Nederland regelmatig zeevonk wordt gespot zijn onder andere (per provincie):

• Friesland: Terschelling
• Noord-Holland: Texel, Den Helder, Petten, Callantsoog, Zandvoort
• Zuid-Holland: Katwijk aan Zee, Wassenaar, Scheveningen, Brouwersdam (boothelling), ‘s-Gravenzande, Ter Heijde, Ouddorp (10 min lopen vanaf Beachclub ’t Gorsje bij helling)
• Zeeland: Zierikzee, Westkapelle, Domburg

In andere Nederlandse badplaatsen komt zeevonk ook wel voor, maar wordt deze daar wat minder vaak gemeld. Denk aan Julianadorp, Egmond, Bergen, Castricum, Monster, Hoek van Holland, Vlieland, etc. Je hebt in ieder geval zout water nodig, dus ga naar de kust (zee). In Den Helder kun je bijv. gaan kijken bij Strandpaviljoen Factor 30. In Petten bij het Palendorp (parkeren bij Bergeendstraat). Egmond aan Zee bij Bad Zuid. Op Texel bij paal 9, 15, 33 (Kaap Noord), etc.

Bij Katwijk zit een afwatering voor zoet water, daar waar de Binnenwatering de zee bereikt. Bij Petten stroomt opgewarmd water van de reactor naar zee. Mogelijk heeft deze extra warmte in het water een positief effect op zeevonk, wellicht omdat dit extra voedingstoffen bevat.

Wanneer kun je zeevonk zien

Die zwoele zomeravonden aan zee, die worden nog mooier als je geluk hebt en zeevonk treft! Wees gewaarschuwd: zeevonk is niet gemakkelijk te vinden, het fenomeen komt zeker niet dagelijks voor. Dus je moet wat geluk hebben met de juiste omstandigheden. En je moet er lang voor op blijven.

De grootste kans om zeevonk waar te nemen heb je bij de volgende omstandigheden:

• in ondiep, opgewarmd zeewater
• na dagen van warm weer, ’t liefst aantal tropische dagen
• soms al bij temperatuur 20-25°C
• weinig wind, rustige zee, eventueel na een hevige storm
• vanaf schemer, veelal na middennacht (rond 00:30 uur bijvoorbeeld, maar regelmatig ook later ’s nachts)
• weinig tot geen maanlicht (schijnend op het water)
• zo min mogelijk omgevingslicht

Vorig jaar zomer (2011) was zeevonk veelvuldig te zien in Nederland, soms al met zonsondergang. Echter, het kan ook al in april voorkomen, ook als het nog amper 20 graden is geweest. Het is dus een kwestie van uitproberen. Er is geen vast recept om dit natuurfenomeen te ervaren, geen garantie, alleen omstandigheden die de kans vergroten.

Bij wat kabbelende golfbeweging van het zeewater, zeker als je er met je hand of voet een beweging in maakt, licht de zeevonk vaak extra op.

Als je overdag een oranje, zalmroze achtige waas (caroteen pigment) in het zeewater hebt gezien, dan kan dit een voorteken van zeevonk zijn. Het komt regelmatig voor dat na een (paar) nacht(en) met zeevonk, er onweer ontstaat. Bij een te ruwe zee blijft de zeevonk van de kust af. In Nederland wordt zeevonk meestal waargenomen van april t/m september.

Is zeevonk gevaarlijk?

Zeevonk beleven, er zelf al rennend, springend, spartelend of zwemmend doorheen gaan, maakt je als een kind zo blij. Echter, roodgekleurde zeevonk kan soms te veel ammoniak bevatten. Dit kan leiden tot huidirritatie en luchtwegproblemen.

In zo’n geval de huid goed afspoelen met kraanwater. Indien nodig een arts raadplegen. In de zomer van 2015 leidde een dergelijke situatie (overdag) tot een advies van Rijkswaterstaat om even niet te gaan zwemmen in zee bij een aantal Zuid-Hollandse badplaatsen.

Zeevonk fotograferen

Toen ik op een zomerse nacht met vrienden zeevonk trof in Egmond aan Zee, hadden we helaas geen goede camera bij ons. Zeevonk fotograferen is sowieso niet eenvoudig. Neem in ieder geval een statief mee en het liefst een camera met verschillende opzetlenzen. Tip: neem ook een hoofdlampje mee.

“Vorig jaar ben ik ’s avonds laat spontaan met mijn broer vanuit Brabant naar Katwijk gereden. Het fotograferen van de zeevonk viel niet mee. Maar ik vond het een bijzondere ervaring, die ik niet had willen missen.”

Elizabeth

De M en/of MF stand op een camera kan nuttig zijn, lens op oneindig, sluitertijd op 5 of 10 sec, sluitervertraging 2 sec. 24 of 30 mm, F op z’n laagst (bijv. f/2.8 of f/7.1), ISO 1600 of 3200, maar 10.000 kan ook werken, dit verschilt per camera en omstandigheden. Een kwestie van uitproberen. Automatische witbalans aanzetten, zet ruisreductie uit, stel handmatig scherp. Probeer een rechte horizon te houden. Schiet in RAW en bewerk eventueel later in Photoshop.

Maar ik zou vooral zeggen: geniet er van! Laat die camera ook even lekker voor wat ie is. Ga zwemmen, loop door het ondiepe water heen, en sla het visuele schouwspel goed in je op. Dit is een unieke belevenis die niemand je ooit meer afneemt.

Zeevonk elders ter wereld

Zoals eerder gezegd komt zeevonk, of sea sparkle zoals het in het Engels heet, op meerdere plekken ter wereld voor. Ze noemen het in het buitenland ook vaak BioLuminescence (bioluminescentie). Dit komt veelal in subtropische gebieden voor. Maar ook wat noordelijkere gelegen kustlijnen. Denk daarbij o.a. aan de volgende plaatsen:

• Australië (o.a. Gippsland Lakes, Jervis Bay)
• Azië (o.a. Bali, Koh Rong in Cambodja, Filipijnen, Japan, India, Thailand, Matsu Islands in Taiwan)
• België (o.a. Zeebrugge), Denemarken (o.a. Bulbjerg)
• Canada (o.a. Vancouver Island)
• Caraïbisch gebied en Midden Amerika (o.a. Costa Rica, Jamaica, etc.)
• Malediven (o.a. Mudhdhoo Island)
• Verenigde Staten (o.a. Florida, San Diego in Californië)
• Zuid Amerika (o.a. Colombia)

Tours buitenland

Zeevonk kan dus ook een leuke sparkle geven aan je buitenlandse reis naar een exotisch oord. Zodra het weer kan natuurlijk… Op een aantal plekken worden zelfs zeevonk tours aangeboden. Bijvoorbeeld in:

• Belize: Hopkins
• Costa Rica: Santa Teresa, Punta Cuchillos, Puerto Jimenez
• Colombia: Cartagena
• Filipijnen: Coron
• India: Havelock Island
• Jamaica: Montego Bay, Ocho Rios (Luminous Lagoon)
• Japan: Mikisatocho (ca. 3 uur ten zuiden van Nara), Toyama Bay
• Kroatië: Drvenik aan de Makarska Riviera
• Mexico: Isla Holbox, Puerto Escondido
• Puerto Rico USA: Mosquito Bay, Fajardo, Vieques (eiland)
• Thailand: Krabi (SUP), Hong Island (boat)
• USA Florida: Titusville, Merritt Island, Cocoa Beach
• Vietnam: Cat Ba, Ha Long Bay

Zo’n tour moet je een beetje zien als bij het noorderlicht. Met een beetje mazzel heb je op de dag van jouw geplande tour de juiste omstandigheden om het fenomeen zeevonk echt te kunnen zien. Dergelijke tours gaan vaak per kajak, boot of soms met een SUP.

Nb. Op sommige plekken ter wereld bestaat zoiets als glow worms, zoals in Waitomo Caves in Nieuw Zeeland, maar dat is meer een verre neef van zeevonk. Ook is het blauwe water fenomeen van de Blue Lagoon bij Malta en de Blue Grotto bij Capri geen zeevonk!

Zeevonk op Facebook

Op Facebook is een actieve groep die voorspellingen en ervaringen met elkaar delen: Zeevonk Alert. Dit kan heel nuttig zijn om een beeld te vormen waar recentelijk of binnenkort zeevonk te verwachten zou kunnen zijn. Er zijn ook een paar plaats specifieke Facebookgroepen. Fanatiekelingen vormen zelfs een Whatsapp groepje.

Tip: Is het een paar dagen warm en windstil, en woon je niet dichtbij de kust? Boek dan een hotelkamer in één van de genoemde badplaatsen aan de Nederlandse kust en ga er ’s nachts op uit. Dan lig je lekker snel weer in bed, nagenietend van jouw unieke zeevonk ervaring.

Ik hoop dat je dit een interessant en leuk artikel vond. Heb jij al eens zeevonk gezien? Of staat dit – wellicht na het lezen van dit artikel – nog op je verlanglijstje? Ik wens je in ieder geval alvast heel veel plezier tijdens jouw avontuur! Of het nu in Nederland, België of ergens anders op de wereld is. Ik ga het zeker weer opzoeken deze zomer. Deel dit artikel gerust op sociale media en/of plaats een vraag of aanvullende tip hieronder.

Lees meer artikelen over Nederland in de Nederland Blog Archieven.

Bewaar een pin van dit artikel op je Pinterest bord!

---

Dit artikel bevat zogenaamde ‘affiliate links’. Het kost jou niets extra wanneer je via zo’n affiliate link iets bestelt of boekt! Affiliate partners belonen mij met een kleine commissie voor het maken van nuttige connecties tussen kopers en hun service of product (die ik aanraad op basis van persoonlijke ervaring, anders zet ik het er niet in). Dit helpt om de kosten van deze website te dekken. Zie het als een compliment voor mijn werk. Voor meer informatie kijk hier.

Laatst bijgewerkt op 04/16/2023 door Elisa Flitter Fever