Medicijnen mee op reis: wat moet je regelen en hoe?

2,7K

Ga je binnenkort op reis en wil je medicijnen meenemen? Het is zeer aan te raden om te controleren of de medicijnen die je gebruikt, onder de Opium-wetgeving vallen. Wanneer je dergelijke geneesmiddelen meeneemt zonder de juiste documenten, wordt dit gezien als drugssmokkel. Bij douanecontrole kun je daarmee in de problemen komen, zoals in beslagname. Op drugssmokkel staan, zeker in het buitenland, vaak zware straffen. In dit artikel lees je wat je moet doen om jouw medicijnen veilig mee te nemen op reis.

Of je een medicijnverklaring van het CAK je nodig hebt voor jouw reis (en zo ja welke), hangt af van: het land waar je naar toe gaat, hoe lang je op reis gaat en welke medicijnen je gebruikt.

Wetgeving medicijnen en CAK

De wetgeving rondom medicijnen verschilt per land. Ik werk deze maand 15 jaar in de wereld van geneesmiddelen en farmaceutische diagnostiek. Veel consumenten staan er niet bij stil waarom het ene medicijn vrij verkrijgbaar is, het andere medicijn voorgeschreven dient te worden door een arts en wie/wat dat bepaalt. In de registratiedossier en de daaruit voortvloeiende bijsluiter van een medicijn staan veel details, die voor lang niet iedereen goed te begrijpen zijn.

Voor reizen is het van belang of de overheid c.q. wetgeving, zowel in Nederland als de landen waar je doorheen en naar toe reist, jouw medicijnen als drugs ziet of niet. Het Centraal Administratie Kantoor (CAK) is de Nederlandse overheidsinstantie die hier een lijst van bijhoudt. Het CAK voert namelijk de regelingen van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport uit en vertalen deze wet- en regelgeving tot toegankelijke informatie voor burgers zoals jij en ik. Bovendien geven zij hier verklaringen voor af, ook wel ‘waarmerken’ genoemd.

Vrij verkrijgbare (OTC) medicijnen, zoals paracetamol van de drogist, kun je gewoon meenemen op vakantie. Wel in de originele primaire verpakking (strip of potje, liefst doosje) en in niet-commerciële, persoonlijke hoeveelheden. Neem nooit medicijnen voor anderen mee (heen of terug), behalve voor een eventueel kind dat met je meereist.

Medicijnen mee op reis: Opiumwet

De Opiumwet stamt uit 1928. Deze wetgeving omvat een lijst van welke middelen het verboden is deze binnen of binnen het Nederlands grondgebied te brengen, produceren, verkopen, af te leveren, versterken, vervoeren, etc. voor personen en organisaties die daar geen vergunning voor hebben. Niet alle medicijnen die alleen op recept verkrijgbaar zijn, vallen onder de Opiumwet. Denk bijvoorbeeld aan de welbekende ‘pammetjes’. Die kun je dus niet zomaar mee op reis nemen.

Dat medicinale cannabis bijvoorbeeld onder de Opiumwetgeving valt, zal je wellicht niet verbazen. De bekende Amerikaanse basketbalspeelster Brittney Griner is onlangs in Rusland veroordeeld tot 9 jaar cel omdat zij wietolie bij zich had. Maar wist je dat onder meer veel sterke pijnstillers, slaapmiddelen, kalmeringsmiddelen en ADHD-medicatie ook onder de Opiumwet vallen? Bij deze.

CAK-verklaring noodzakelijk

Gebruik je medicijnen die onder de Opiumwetgeving vallen en wil je deze voor je eigen gezondheid en welzijn toch graag mee op reis nemen? Dat kan vaak wel, maar dien je tijdig de nodige documentatie voor te regelen. Mits je deze geneesmiddelen zelf op legale wijze hebt verkregen; op recept via een Nederlandse arts en apotheek. Daar ga ik maar even voor het gemak vanuit.

Met de CAK-verklaring kun je op reis aantonen dat je deze geneesmiddelen zelf gebruikt voor medische doeleinden, zoals een chronische aandoening. Hoe kom je aan zo’n CAK-verklaring? Volg de volgende 4 stappen.

Hoe krijg ik een medicijnverklaring?

Stap 1: Controleer of jouw medicijn(en) staat op de CAK-lijst van geneesmiddelen die onder de Opiumwet vallen. Er zijn twee lijsten; op lijst 1 staan o.a. zware pijnstillers en ADHD-medicatie, en op lijst 2 staan o.a. slaap- en kalmeringspillen. Je kunt ook aan je (huis)arts of apotheker vragen of jouw medicijn(en) onder de Opiumwet vallen.

Stap 2: Zo ja, controleer of het land waar je heengaat op vakantie (en/of doorheen reist) onder het Schengengebied valt (zie lijst hieronder).

• Zo ja, dan kun je direct een zogenaamde Schengenverklaring opvragen bij het CAK. Per 30 dagen dat je in een Schengenland verblijft, is één verklaring nodig. Een Engelstalige medicijnverklaring (Medical Certificate) is nodig wanneer je langer dan 90 dagen in een Schengenland wilt verblijven met geneesmiddelen die onder de Opiumwet vallen.

• Zo nee, dan dien je eerst contact op te nemen met de ambassade van het betreffende land. Zie lijst met ambassade contactgegevens per land.
  • Vraag of (en zo ja welke) verklaring je nodig hebt om jouw medicijnen op legale wijze het land mee in te mogen nemen en welke instantie die verklaring moet goedkeuren. Daarna kun je contact opnemen met het CAK voor de gevraagde verklaring. Dit gaat zo omdat er tussen Nederland en niet-Schengenlanden geen afspraken hierover zijn gemaakt en de regels per land verschillen.
  • Indien de ambassade of het consulaat aangeeft dat je een Engelstalige medicijnverklaring (Medical Certificate) nodig hebt, volg dan de volgende stappen.

• Bij twijfel over wat je moet doen, maak gebruik van de online CAK reishulp.

Stap 3: Indien vereist, vraag de benodigde CAK verklaring aan:

• Download de PDF van het juiste CAK-verklaringsformulier in:
  • Schengenland: Schengenverklaring, of
  • Niet-Schengenland: Engelstalige medicijnverklaring (Medical Certificate)
• Vul de gevraagde gegevens correct en volledig in (1 formulier per 30 dagen);vul in wat je zelf weet, laat de arts de rest doen
• Laat het ingevulde formulier controleren, tekenen en stempelen door je (huis)arts; het beste kun je dit digitaal versturen naar de arts, digitaal door hem/haar laten invullen en dan daar laten afdrukken, ondertekenen en stempelen.

Stap 4: Stuur het formulier naar het CAK op (minimaal 2 weken voor vertrek):

• Schengenverklaring of Engelstalige medicijnverklaring voor reis naar Aruba of Curaçao: digitaal via de website van CAK
• Engelstalige medicijnverklaring voor niet Schengenland: per post via CAK, Postbus 84015, 2508 AA Den Haag.

Het CAK beoordeelt de aanvraag en stuurt deze – indien goedgekeurd – ondertekend per gewone post terug, uiterlijk een paar dagen voor de opgegeven vertrekdatum.

Vertrek je binnen 24 uur, ga dan bij het CAK in Den Haag langs, op werkdagen tussen 09:00 uur en 12:00 uur, adres: Prinses Beatrixlaan 7.

Stap 5: Neem de ondertekende verklaring(en) mee op reis. Laat deze desgevraagd bij binnenkomst zien, samen met de medicijnen zelf, in originele verpakking. Maak voor de zekerheid ook een foto van je verklaring. Neem je medicijnen en de CAK-verklaring altijd mee in je handbagage. Onderweg in het land zelf, kun je medicijnen het beste over verschillende bagagestukken verdelen, voor het geval je er één verliest of gestolen wordt. Let op de bewaarvoorschriften.

Welke landen vallen onder het Schengengebied?

Landen die onder het Schengengebied vallen zijn: België, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Italië, Letland, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, IJsland, Zweden en Zwitserland. Zie de paarse landen in de afbeelding hieronder.

Waarop wijst het CAK een aanvraag af?

Dit kan bijvoorbeeld zijn wanneer het formulier onvolledig is ingevuld of niet alle benodigde handtekeningen bevat. De stempel van de (huis)arts dient het unieke BIG-nummer van de arts te bevatten. Is deze niet goed leesbaar, vul dan het BIG-nummer handmatig in op de adresregel. Ook dient de arts alle pagina’s van een handtekening te voorzien.

Medicijnen mee op reis: start op tijd

Vraag zo’n CAK-verklaring zo snel mogelijk na – of eigenlijk het liefst voor – het boeken van je reis aan. Start hier minimaal een maand voor vertrek mee, bij voorkeur eerder. Ga er maar gerust vanuit dat het zeker 2-3 weken kan duren voordat je deze daadwerkelijk ontvangt. De Engelstalige medicijnverklaring kost een werkweek extra. Plus de tijd die nodig is om de verklaring door je eigen huisarts te laten ondertekenen en stempelen.

Wanneer je buiten Schengen op vakantie gaat, kost het nog meer tijd, aangezien je eerst duidelijkheid moet krijgen van de ambassade. Het kan een uitdaging zijn om überhaupt iemand aan de lijn te krijgen, laat staan een duidelijk antwoord op je vraag krijgt. Heb je al zware medicijnen nodig, wordt het je ook nog eens lastig gemaakt met zo’n extra verklaring. Balen maar wel echt noodzakelijk. Better be safe than sorry.

Gezondheidsverklaring

Gebruik je recept-plichtige medicijnen die door een Nederlandse (huis)arts voorgeschreven zijn, maar niet voorkomen op de CAK-lijst van geneesmiddelen die onder Opiumwetgeving vallen? En deze medicijnen wil je mee op reis? Dan kan het zijn dat je wel een gezondheidsverklaring nodig hebt. Neem hiervoor contact op met je apotheek en/of de ambassade van het land waar je naar toe wilt reizen.

Medicijnpaspoort

Stel je gebruikt medicijnen die voorgeschreven hebt gekregen van je huisarts of een specialist. Het is dan handig én verstandig om een uitdraai van die medicatie mee te nemen op reis. Dit noemen we ook wel een medicijnpaspoort. Een medicijnpaspoort van de apotheek (Medicatieoverzicht) is geen formeel reisdocument voor de douane en niet verplicht. Wel geeft het een buitenlandse arts of apotheker direct inzage in welke medicijnen je gebruikt en bijvoorbeeld of/welke allergieën je hebt. Details die je reismaatje mogelijk niet weet, zeker niet in een panieksituatie.

Vakantiegangers nemen doorgaans alleen voor hun reisperiode voldoende medicijnen mee. Maar er kan tijdens je vakantie natuurlijk altijd iets gebeuren, waardoor je niet op de eerder geplande vertrekdatum terug kunt of wilt reizen. Misschien vind je het daar zo leuk, dat je langer wilt blijven? Of je raakt betrokken bij een ongeval, waarvoor je nog even niet fit to fly bent? Het medicijnpaspoort is gratis verkrijgbaar bij je apotheek, huisarts of specialist – in het Engels en het Nederlands. Ik stop ‘m altijd in mijn vaccinatiepaspoort. Voor ‘je weet maar nooit’.

Neem voor minimaal een week extra medicijnen mee op reis. En controleer je medicijnvoorraad en de houdbaarheid ruim voor vertrek naar het buitenland. Bestel en haal herhaalrecepten op tijd op. Lees altijd goed de bijsluiter, ook bij niet-chronische medicatie, zoals een antibiotica. Ook als je ze vrij kunt verkrijgen bij een apotheek in het buitenland. Dergelijke medicijnen kunnen bijvoorbeeld je huid extra gevoelig maken voor zonlicht, dus pas daarmee op.

Medicijnen en/of andere zorg nodig in het buitenland?

Neem in een dergelijke situatie altijd contact op met je zorg- of reisverzekering. Zij kunnen je adviseren welke lokale arts of ziekenhuis je het beste kunt te bezoeken en wat wordt vergoed. Sommige medicijnen, die in Nederland alleen op recept verkrijgbaar zijn, zijn in het buitenland wel vrij verkrijgbaar. En anders bezoek je eerst een lokale arts. Soms kun je via je eigen huisarts een recept op laten sturen naar een lokale arts of apotheek.

Op het medicijnpaspoort en op de bijsluiter van het geneesmiddel staat welke werkzame stoffen in het medicijn zitten. Het kan dan zo zijn, dat je in het buitenland een medicijn met weliswaar dezelfde werkzame stoffen, maar van een ander merk meekrijgt. In de bijsluiter staan welke bijwerkingen vaak of minder vaak voor kunnen komen bij gebruik van dat specifieke geneesmiddel. Meldt afwijkende bijwerkingen bij een arts of de producent van het geneesmiddel.

Medicijnen altijd opgeven

Voor middeltjes die je via de drogist in Nederland hebt gekocht, kun je er over het algemeen wel vanuit gaan dat die bij controle geen probleem zullen zijn. Indien er op een douaneformulier gevraagd wordt of je medicijnen bij je hebt, geef hier altijd eerlijk antwoord op. Daarover liegen kan je duur komen te staan.

Voor reizen naar en via de VS dien je altijd het recept bij je te hebben. Ook schrijft hun wetgeving voor, dat alle medicijnen gecontroleerd moeten worden. Als je weet hoe vrij bijvoorbeeld de wetgeving rondom promotie van geneesmiddelen in de VS is ten opzichte van Europa, dan kun je hier je gedachten over hebben. Maar goed, je wilt natuurlijk niet als overtreder van de drugs legislation bekend staan, dus toch maar netjes opgeven en regelen dan. Voor de VS is, wanneer je Opiumwetgeving medicatie wilt invoeren, de eerdere genoemde Engelstalige medicijnverklaring zeker nodig.

Neem alleen nooit te veel medicijnen mee. Je wilt immers niet de indruk wekken bij de douane dat je medicijnen voor commerciële doeleinden het land binnen brengt. Al zal die Cubaan of Afrikaan die je tegenkomt op reis, zeer blij kunnen zijn met een paar ibuprofennetjes.

Reisvaccinatie

Neem tijdig contact op met de GGD voor persoonlijk reisvaccinatieadvies. Informeer bij je zorgverzekering of je recht hebt op een vergoeding. Veel voorkomende reisvaccinaties zijn o.a. Hepatitis A, B en DTP. Maak op tijd een afspraak, bij voorkeur minimaal een maand vooraf of direct na het boeken van je reis. En neem je vaccinatiepaspoort (‘gele boekje’) altijd mee wanneer je op reis gaat.

Sommige landen stellen de eis van een verplichte Gele Koorts vaccinatie. Bijvoorbeeld Oeganda. Dit kan afhankelijk zijn van waar je op dat moment vandaan reist of recentelijk bent geweest, je nationaliteit en/of welk land je woont. De ambassade van het betreffende land en de GGD kunnen je hier meer over vertellen. Tegenwoordig biedt Gele Koorts vaccinatie een levenslange dekking.

Rabiës

In veel landen is Rabiës endemisch, dat wil zeggen dat het continue voorkomt in een bepaald land of gebied. Jaarlijks sterven wereldwijd nog steeds ca. 60.000 mensen als gevolg van Rabiës! In de volksmond noemen we dit ook wel hondsdolheid, maar ook ongevaccineerde katten en andere (wilde) dieren kunnen dit gevaarlijke virus bij zich dragen en verspreiden. En dat infecteren kan niet alleen door een beet, maar ook een krab of lik kan al voldoende zijn om het virus over te dragen.

Wie niet of onvoldoende tegen Rabiës is gevaccineerd, loopt extra risico. Gevaccineerd zijn tegen Rabiës heeft medische en praktische c.q. financiële voordelen. De medicatie die na mogelijke besmetting met het Rabiës virus om de zoveel dagen geïnjecteerd moet worden, dient bijvoorbeeld gekoeld getransporteerd te worden. Niet echt handig tijdens je rondreis! Als er al lokaal medicatie voorradig is… Bovendien houden sommige landen c.q. artsen er afwijkende meningen op na. Neem in zo’n situatie altijd contact op met je reisverzekering. Soms is evacuatie noodzakelijk.

Malaria

Houdt er rekening mee, dat je voor bepaalde bestemmingen preventieve malariapillen geadviseerd worden. Die zijn niet goedkoop, wel noodzakelijk voor je gezondheid. En daarop moet je nooit beknibbelen vind ik. Maar dat is mijn persoonlijke mening. Een recept voor malariatabletten kun je krijgen tijdens een reisvaccinatieconsult, waarna je de medicatie ophaalt en betaald bij de apotheek. Informeer tijdig naar de beschikbaarheid.

Verkoop malariatabletten nooit door aan andere reizigers. Je ziet wel eens een post voorbij komen op sociale media. Dit doorverkopen van medicijnen is illegaal en strafbaar zonder de daarvoor benodigde handelsvergunning. Bovendien kun je de kwaliteit (en daarmee de effectieve werking ervan) niet garanderen. Dit als gevolg van o.a. temperatuurschommelingen, blootstelling aan zonlicht, e.d. Je wilt toch niet op je geweten hebben dat iemand malaria krijgt omdat jij hem/haar inferieure malariatabletten verkocht hebt.

Reisverzekering

Een goede reisverzekering is essentieel. Laat ook altijd medische dekking opnemen in je polis. Die zorgt er o.a. voor, dat wanneer de kosten boven de Nederlandse standaard uitkomen, je reisverzekering aanvult. En dat je terug gerepatrieerd kunt worden naar Nederland, bijvoorbeeld na een ongeval of in het ergste geval: sterfte. Voor dergelijke kosten wil je niet zelf of je familie laten opdraaien.

Kijk dus vooraf goed naar de dekking van de verzekering dan wel je polis, zoals:

• welke kleuren reisadvies gedekt worden
• hoe lang mag je reis maximaal duren per keer
• hoeveel bedraagt de maximaal gedekte reissom per reis
• eventuele gevaarlijke sporten of activiteiten die je wilt gaan doen
• etc.

Bewaar bonnetjes van medicijnen die je in het buitenland hebt gekocht goed. Eenmaal thuis kun je die proberen te declareren bij je verzekering. (Meestal geldt dat niet voor zelfmedicatie die vrij bij de drogist verkrijgbaar is.)

Reisverzekeraars hebben artsen en ander medisch geschoold personeel in dienst, om jou als verzekerde te voorzien van advies. 24 uur per dag. Zorg dat je altijd het noodtelefoonnummer en je polisnummer bij je hebt en deelt met je reisgenootje(s). De reisverzekeraar kan je helpen met het vinden van een arts, apotheek, ziekenhuis of andere hulp bieden.

Voorbeelden van Nederlandse verzekeraars met uitgebreide dekking op de reis- en annuleringsverzekeringen zijn: Allianz, ANWB/Unigarant en Europeesche. Voor de digital nomads onder ons zijn er World Nomads, Safety Wing en OOM.

Meer over dit onderwerp kun je lezen in het Engelstalige artikel Travel insurance for dummies – better safe than sorry. Binnenkort hoop ik de tijd te vinden om dat artikel eens naar het Nederlands te vertalen.

Een veilige reis toegewenst!

Ik hoop dat je dit artikel nuttig vond en dat het je geholpen heeft om met een gerust hart goed voorbereid en veilig op reis te gaan. Mocht je vragen hebben, een aanvullende tip, je eigen ervaring willen delen, of wellicht iets tegenkomen dat niet meer up-to-date is, laat dan gerust een reactie achter onderaan dit artikel. En voel je vrij om dit artikel te delen, om ook andere reisliefhebbers bekend te maken met wat en hoe je moet regelen wanneer je medicijnen op reis mee wilt nemen.

Meer reistips lezen

• 10 tips waardoor jij je waardevolle vlucht niet gaat missen
• Bagage kwijt of beschadigd – hoe regelen en vergoed krijgen?
• 10x reisblunders waar je achteraf wel om kunt lachen (deel 1)
• 8x hoe een verbazingwekkend goedkoop vliegticket vinden (deel 1)

---

Dit artikel bevat zogenaamde ‘affiliate links’. Het kost jou niets extra wanneer je via zo’n affiliate link iets bestelt of boekt! Affiliate partners belonen mij met een kleine commissie voor het maken van nuttige connecties tussen kopers en hun service of product (die ik aanraad op basis van persoonlijke ervaring, anders zet ik het er niet in). Dit helpt om de kosten van deze website te dekken. Zie het als een compliment voor mijn werk. Voor meer informatie kijk hier.

Laatst bijgewerkt op 08/27/2024 door Elisa Flitter Fever